Zin en onzin over accessibility overlays.

Geschreven door Rian Rietveld

“Help, mijn website is niet toegankelijk voor mensen met een beperking!” “Geen nood: voeg een regel code toe aan je website en alle problemen zijn opgelost. De website is daarmee volkomen toegankelijk.” 

Klinkt dit te mooi om waar te zijn? Dat klopt. Dit kan helemaal niet. Maar er bestaan functionaliteiten die je bezoeker wel helpen. 

In dit artikel leggen Eva Westerhoff en Rian Rietveld uit waarom een ‘extra regel code’ het probleem niet oplost, wat een overlay is en wat het verschil is tussen extra hulp bieden aan je bezoeker en overlays voor het “repareren” van fouten. 

We hopen je hiermee een beter inzicht te geven in welke functionaliteiten bezoekers (met een beperking) wel helpen en welke niet. 

Een snelle fix voor een ontoegankelijke website?

Een zogenaamde accessibility overlay is een widget, een knop,  die je aan een webpagina kunt toevoegen. Met als doel de toegankelijkheid te verbeteren of zelfs te repareren.

Sommige softwareontwikkelaars gaan ver in hun claims: met één regel code maak je van een ontoegankelijke website ineens een website die helemaal voldoet aan de richtlijnen voor toegankelijkheid. 

Dat is makkelijk! Je hoeft dan als website-eigenaar namelijk helemaal niet meer na te denken over toegankelijkheid! Was het maar waar. Zulke overlays werken niet. Ze kunnen zelfs het gebruik van hulpmiddelen, zoals schermlezers, belemmeren. 

Maar omdat het zo verleidelijk is de claims te geloven, zijn deze overlays zeer succesvol op de markt. Zo succesvol dat meer dan 450 experts op het gebied van webtoegankelijkheid uit de hele wereld hun zorgen hebben geuit in een petitie: de Overlay Fact Sheet. Een van de ondertekenaars, Adrian Roselli, houdt zelfs een logboek bij over één van de succesvolste overlays: #accessiBe Will Get You Sued.

Onze mening: er is geen snelle oplossing. Websites zijn pas toegankelijk als ze goed zijn ontworpen, goed zijn gebouwd en de tekst goed is geschreven. Een site toegankelijk maken kan dus helaas niet met één regeltje code.

Wat is dan wél zinvol om toe te voegen?

Je kunt extra functies aanbieden op een website, die het de gebruiker makkelijker maken om de website te lezen en te gebruiken. Maar let op: een voorwaarde hiervoor is natuurlijk wel dat de website zelf toegankelijk is, je biedt hiermee ten slotte enkel wat extra’s. 

Extra functies kunnen bepaalde doelgroepen helpen die niet genoeg digitale vaardigheden of toegang tot hulpmiddelen hebben. We noemen er twee. 

Een voorleesfunctie

Bij een lang artikel kan het fijn zijn om de tekst te laten voorlezen. Voor bezoekers die laaggeletterd zijn of dyslexie hebben is dat heel plezierig. Ook slechtziende bezoekers die net genoeg zien om geen schermlezer te hoeven gebruiken, vinden het fijn om de tekst voorgelezen te krijgen. Een veelgebruikt programma hiervoor is ReadSpeaker.

Er is een groot verschil tussen een voorleesfunctie en een schermlezer die blinde bezoekers gebruiken. Een voorleesfunctie is alleen bedoeld om stukken tekst voor te lezen. Schermlezers kunnen veel meer, zoals op een website navigeren.

Vergroten en verkleinen van de tekst

Je ziet het vaak als een plus/min icoontje of als de letter A in verschillende groottes bovenin een website. Ik hoor je al denken: vergroten en verkleinen van tekst kun je zelf, met Ctrl+/-. Maar niet iedereen weet dit. Dan is een icoontje een handig hulpmiddel voor de bezoeker die niet alle kneepjes van het web kent.

Moet je toevoegen wat een browser zelf al kan?

Eva: “De laatste jaren heb ik veel te maken met mensen die niet digitaal vaardig zijn en geen geld hebben om hulpmiddelen aan te schaffen. En er is een grote groep die de ingebouwde toegankelijkheidsopties van een browser niet begrijpt. Naar mijn idee wordt deze groep vergeten.

Functies zoals voorlezen, vergroten en verkleinen van tekst en lettertype, dark mode, hoog contrast mode, lezerweergave. Het kan tegenwoordig allemaal met browsers en dat is een fantastische ontwikkeling! Maar veel mensen weten die functies niet te vinden.”

Let wel: Extra hulp opties zijn niet verplicht voor een toegankelijke website. Het is een extra service. Veel belangrijker is dat de website zelf voldoet aan de richtlijnen voor toegankelijkheid. 

Veel bezoekers met een beperking hebben hun eigen software, maar vooral ouderen en bezoekers die niet zo thuis zijn op het internet, hebben zeker baat bij wat extra hulp.

Conclusie

Als iets klinkt alsof het te mooi om waar te zijn is, dan is dat ook meestal zo. Er is geen quick fix om een ontoegankelijke website toegankelijk te maken. Ontoegankelijke websites repareren via een simpele druk op de knop of het toevoegen van een regel code is helaas niet mogelijk.

Daarom is ons advies: zorg er allereerst voor dat je website toegankelijk is. Denk hierbij aan het design, de code en de teksten. Vervolgens kun je daar bovenop  de gebruiker helpen met extra functionaliteiten. 

Eva Westerhoff

Digitale inclusion and accessibility expert.

Ik help de overheid en bedrijven om alle producten, kanalen en diensten voor iedereen bereikbaar, begrijpelijk en bruikbaar te maken, zowel online als offline.

Wil jij ook een echt toegankelijke website?

Wij helpen je graag verder. Neem contact op en we bespreken de mogelijkheden.